Μάλλον δεν υπάρχει πιο υποτιμημένο franchise από αυτό του «Scream». Μπορεί να προκάλεσε μαζικά ουρλιαχτά στην εποχή του, μπορεί να σνομπαρίστηκε από τους λάτρεις του «ποιοτικού» τρόμου και με τα χρόνια πολλοί εξ’ αυτών να αναθεώρησαν και εν τέλει να κατάλαβαν την υποτιμημένη σημασία του, αλλά παρ’ όλα αυτά, το «Scream», αν και αγαπητό από μπόλικους ανθρώπους πλέον, δεν έχει ακόμα το φανατικό κοινό που του αξίζει. Ή τέλος πάντων, το φανατικό του κοινό δεν είναι τόσο μεγάλο όσο θα έπρεπε με βάση την αξία του.
Ο Γουές Κρέιβεν άλλωστε που υπήρξε ο ιθύνων νους πίσω από το «Scream» δεν υπήρξε κάνας τυχαίος στο χώρο του horror σινεμά. Ειδικότερα στο εφηβικό horror, ο τύπος μεγαλούργησε: δεν είναι και λίγο να είσαι ο εμπνευστής του «Ο Εφιάλτης στον Δρόμο με τις Λεύκες». Όταν το 1996 το «Scream» έκανε ντεμπούτο στις κινηματογραφικές αίθουσες δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί πως ανάστησε το εν λόγω είδος σε μια περίοδο που έμοιαζε ξεχασμένο. Μια ολόκληρη τάση γύρω από το «Scream» προέκυψε, μια νεα γενιά εφήβων βρήκε τον συλλογικό της τρόμο μέσα στις κινηματογραφικές αίθουσες και το σημαντικότερο από όλα, αυτή η «ανάσταση» συνοδεύτηκε από έναν άψογο εκσυγχρονισμό.
Το «Scream» κουβαλούσε μέσα στην καρδιά του έναν ανελέητο αυτοσαρκασμό, έβριθε άπειρων meta στοιχείων -δίχως υπερβολή, το σενάριό του είναι αληθινό σεμινάριο για το πως πρέπει να χρησιμοποιούνται meta στοιχεία στην αφήγηση- και επί της ουσίας, εναλλασσόταν με θαυμαστό τρόπο με το είδος της κωμωδίας (για πολλούς τα «Scream» είναι περισσότερο κωμωδίες τρόμου και λιγότερο horror με κωμικά στοιχεία) χωρίς ποτέ να χάνει την ταυτότητά του.
Μπορεί ο Κρέιβεν να μην βρίσκεται πια στη ζωή (πέθανε το 2015 στα 76 του) αλλά τα τέσσερα «Scream» του άφησαν τέτοια παρακαταθήκη που πολύ σύντομα θα δούμε και μια 5η ταινία του franchise με τη δημιουργική ομάδα του επίσης εξαιρετικού «Ready or Not» να αναλαμβάνει την συνέχεια.
Πιστό στην εμμονή του να φτιάχνει αντίστροφες λίστες, το Nerd Things κάνει μια αναδρομή στα τέσσερα «Scream» που βγήκαν από το 1996 μέχρι το 2011, ξεκινώντας από το χειρότερο και καταλήγοντας στο καλύτερο (πάντα με υποκειμενικούς όρους):
4. «Scream 3» (2000)
Αχρείαστο. Αυτός ήταν ο χαρακτηρισμός που ήρθε στα μυαλά των θεατών όταν είδαν το τρίτο μέρος του franchise. Έπειτα από δύο ασύλληπτα απολαυστικά φιλμ, το τρίτο κεφάλαιο των περιπετειών της Σίντνεϊ Πρέσκοτ με τον μασκοφόρο δολοφόνο με το μαχαίρι δεν κατάφερε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Κυρίως, διότι στην προσπάθειά του να μην είναι μια στείρα επανάληψη των δυο προκατόχων του έμπλεξε λιγάκι τα μπούτια του με αποτέλεσμα η εισαγωγή νέων ιδεών να μοιάζει εντελώς εκτός κλίματος. Έπαιξε φυσικά τον ρόλο του και το γεγονός αλλαγής σεναριογράφου: ο Κέβιν Γουίλιαμσον που υπέγραψε τα δυο πρώτα κεφάλαια είχε την καταπληκτική δυνατότητα να ισορροπεί θαυμάσια ανάμεσα στον τρόμο και την κωμωδία, κάτι στο οποίο ο Έχρεν Κρούγκερ που ανέλαβε εδώ το γράψιμο της ιστορίας απέτυχε παταγωδώς. Και κάπως έτσι, άπαντες πίστεψαν πως το franchise πέφτει στην κλασική παγίδα των σίκουελ των ταινιών αυτού του είδους, να παράγει δηλαδή συνέχειες χωρίς νόημα ύπαρξης. 11 χρόνια μετά βέβαια, αυτή η εκτίμηση διαψεύστηκε πανηγυρικά…
3. «Scream 2» (1997)
Ας το παραδεχθούμε: το κόνσεπτ «μασκοφόρος δολοφόνος σπέρνει τον τρόμο σε έφηβους» δεν είναι ούτε καμιά σούπερ ντούπερ ιδέα ούτε προσφέρεται για πηγή τρομακτικών εμπνεύσεων. Υπό αυτή την έννοια, δύσκολα μπορεί να συνεχιστεί με όρους πρωτοτυπίας μια τέτοια ιδέα. Ε, το «Scream 2» είναι τόσο αυτοσαρκαστικό ως προς αυτή την δομική αδυναμία του είδους του που καταλήγει να αποτελεί ένα μικρό αριστούργημα. Πρόκειται για τον ορισμό της meta ταινίας και αυτό την κάνει ασύλληπτα διασκεδαστική. Το meta στοιχείο γίνεται κατανοητό από την αρχική σεκάνς: τα γεγονότα του πρώτου μέρους έχουν γίνει ταινία με το όνομα «Stab», σύσσωμες οι εφηβικές παρέες της Αμερικής πάνε να διασκεδάσουν βλέποντας στο σινεμά μια ταινία που αφηγείται μια αληθινή σφαγή συνομηλίκων τους αλλά ένας νέος δολοφόνος, εμπνευσμένος από τα όσα είχαν γίνει στο πρώτο μέρος, αναλαμβάνει να γράψει το «αληθινό σίκουελ»! Και κάπως έτσι, ο τρόμος και το μυστήριο που έχουν να διαχειριστούν οι πρωταγωνιστές και επίδοξα θηράματα του νέου δολοφόνου περνάνε μέσα από την ανάλυση και τον υπερτονισμό των στοιχείων που αποτελούν τους «άγραφους κανόνες» των σίκουελ των ταινιών τρόμου: η meta αφήγηση στα καλύτερά της και ένα δεύτερο μέρος που στέκεται ισάξια πλάι στο πρώτο, μόλις ένα χρόνο μετά την κυκλοφορία της original ταινίας. Για χρόνια το «Scream 2» συγκρότησε μαζί με το πρώτο μέρος το τέλειο ντουέτο του franchise προτού έρθει το «Scream 4» και τα θαυματουργά πράγματα που πέτυχε εκεί ο Κρέιβεν.
2. «Scream 4» (2011)
Ποιος θα το περίμενε πως 11 ολόκληρα χρόνια μετά το τρίτο αποτυχημένο μέρος του franchise και ενώ άπαντες περίμεναν να δουν μια ξεπέτα που απλά εκμεταλλεύεται το brand name για εύκολο κέρδος, θα προέκυπτε αυτό το θαύμα. Ο Κέβιν Γουίλιαμσον επιστρέφει στη θέση του σεναριογράφου και η χημεία του με τον Γουές Κρέιβεν είναι τόσο θαυμαστή που το «Scream 4» είναι ένας αληθινός θρίαμβος. Με πάνω από μια δεκαετία να βαραίνει πλέον τις πλάτες των πρωταγωνιστών της αρχικής τριλογίας, στο 4ο μέρος του franchise εισάγεται μια νέα γενιά πρωταγωνιστών τη στιγμή που οι κλασικοί χαρακτήρες της σειράς παίρνουν τον ρόλο των «ώριμων» ενηλίκων. Ο τρόπος που η νέα και η παλιά γενιά αλληλεπιδρούν μπροστά στην επιστροφή της δολοφονικής απειλής είναι εξαιρετικά δουλεμένος και σε κανένα δεν καπελώνει η μια την άλλη, οι νέοι χαρακτήρες είναι αρχετυπικοί και ταυτόχρονα, πρωτότυποι και η δόμηση του σασπένς μόνο στον αυτόματο πιλότο (όπως θα περίμενε κανείς) δεν γίνεται. Αντίθετα, το σενάριο του Γουίλιαμσον είναι τόσο καλογραμμένο που σε κάνει να αμφισβητείς για τα κίνητρα των πάντων και σε ορισμένα σημεία να υποψιάζεσαι πως πίσω από τη μάσκα του δολοφόνου μπορεί να βρίσκονται άτομα υπεράνω πάσης υποψίας: το γεγονός ότι έχουν περάσει 11 χρόνια από την τελευταία ταινία γίνεται εν τέλει ένα θαυμαστά αξιοποιήσιμο εργαλείο για να «απομυθοποιηθούν» χαρακτήρες και εν τέλει να παραχθούν ύποπτοι! Ο αυτοσαρκασμός και το meta στοιχείο, χαρακτηριστικά που ήταν πάντα η δύναμη του «Scream», εδώ ξεδιπλώνονται σε δυσθεώρητα επίπεδα (ειδικά η πρώτη σεκάνς της ταινίας είναι ο ορισμός της απόλαυσης), ακριβώς μέσα από αυτά προκύπτει ένα φινάλε-όνειρο και το «Scream 4» καταφέρνει το ακατόρθωτο: στριμώχνεται ανάμεσα στο πρώτο και το δεύτερο μέρος του franchise.
1. «Scream» (1996)
«Don’t fuck with the original», είναι ο νούμερο ένα κανόνας των horror franchise και σε ετούτο το horror franchise, όση αποδόμηση τους είδους και αν εμπεριέχεται στα σπλάχνα του, ο κανόνας αυτός δεν υπερβαίνεται. Το πρώτο «Scream» λοιπόν, η original ταινία της σειράς δηλαδή, δεν θα μπορούσε να μην είναι και η καλύτερή της. Ό,τι υπήρξε για τον teenage horror στα τέλη των 70s το «Helloween», αποτέλεσε και το «Scream» για τα αντίστοιχα κοινά των 90s: το βάπτισμα του πυρός για μια ολόκληρη γενιά εφήβων σε αυτή την άγρια και συνάμα διασκεδαστική αίσθηση ενός εικονικού φόβου μπροστά σε μια απειλή που έρχεται για σφάξει κάθε όμοιό σου και άρα δυνητικά και εσένα. Η κάθαρση ως δομικό στοιχείο του είδους αποθεώνεται με ιστορικά αποτελέσματα στο «Scream», τα meta στοιχεία δίνουν τις απαραίτητες ανάλαφρες πινελιές στο στόρι και ταυτόχρονα, αποτελούν μια διακριτική τελετή μύησης των θεατών στην κουλτούρα του είδους, η nerd-ίλα για το horror και η άψογη χρήση των κλασικών κανόνων του είδους δημιουργούν ένα μείγμα που είναι αληθινός δυναμίτης και εν τέλει δεν είναι να απορεί κανείς το πόσο επιδραστική καταλήγει να είναι αυτή η ταινιάρα. Τα πάντα δουλεύουν τόσο θαυμαστά εδώ: ο Κρέιβεν αποδεικνύεται μια παλιοσειρά του είδους με καύλα πρωτοεμφανιζόμενου, η δημιουργική του χημεία με τον Γουίλιαμσον είναι ζηλευτή, η ένταση και το σασπένς βρίσκονται στα ύψη, η coming of age αίσθηση συνδυάζεται αρμονικά με τον τρόμο, τι να λέμε τώρα, το «Scream» είναι αληθινό μνημείο για το είδος του.
