Έχουν περάσει 3 χρόνια περίπου από την κυκλοφορία του BvS και παραθέτουμε τις σκέψεις μας για την ταινία που δίχασε όσο καμία άλλη το geek κοινό.
Το BvS είναι σίγουρα ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα μπλοκμπάστερ που έχουν γυριστεί. Είναι λίγες οι φορές που μια ταινία θάβεται τόσο έντονα από κριτικούς και μεγάλη μερίδα του κοινού και από την άλλη έχει τόσους πολλούς υποστηρικτές που την αποθεώνουν. Οι αρνητικές κριτικές ήταν παρά πολλές και οι περισσότερες επικεντρώνονταν σε συγκεκριμένα επιχειρήματα. Ας τα εξετάσουμε λοιπόν.
Ήταν σκοτεινό
Ένα βασικό κριτηρίο των κακών κριτικών ήταν ότι η ταινία ήταν σκοτεινή για υπερηρωική ταινία και καθόλου διασκεδαστική. Προφανώς και η διασκέδαση είναι ένας βασικός λόγος που ο κόσμος συρρέει στις αίθουσες, ειδικά όσον αφορά τις ταινίες του είδους. Δυστυχώς όμως αυτή η άποψη δεν είναι καθόλου σοβαρή και δείχνει πόσο ακόμα μεγάλο μέρος του κοινού δεν παίρνει στα σοβαρά τις superhero ταινίες. Είναι δηλαδή να απορείς πως η τριλογία του Νόλαν πήρε τόσο καλές κριτικές με αυτές τις απόψεις που κυκλοφορούν. Απ’ότι φαίνεται μεγάλο μέρος κριτικών και κοινού δεν θέλουν να δουν μία άλλη οπτική πανώ στους υπερήρωες, απλά θέλουν να περνάνε καλά, να διασκεδάζουν και να γελάνε.
Την προηγούμενη δεκαετία μια σκοτεινή κόμικ ταινία θεωρούταν θετική κριτική και πρόοδος στο είδος. Πλέον όμως παρατηρείται μία πιο ανάλαφρη αντιμετώπιση, με την πλειοψηφία των κριτικών και του κοινού να κοιτάει πιο πολύ το ψυχαγωγικό κομμάτι παρά το καλλιτεχνικό. Υπάρχει όμως ένα κοινό (και είναι μεγάλο) που δεν βλέπει υπερηρωικές ταινίες για την διασκέδασή του αλλά γιατί θέλουν να δουν κάτι πιο βαθύ στους αγαπημένους τους υπερήρωες και όχι κάτι μονότονο (συνταγή Marvel).
Ο Superman δεν χαμογελάει
Είναι γεγονός ότι ο Σούπερμαν του Χένρι Κάβιλ δεν είναι ο Σούπερμαν που έχουμε συνηθίσει. Εϊναι εσωστρεφής, απομονωμένος από την κοινωνία και προσπαθεί να βρει την θέση του σε έναν κόσμο όπου είναι το ανώτερο ον. Σαν χαμένος θεός δεν καταλαβαίνει τις επιπτώσεις που έχουν οι πράξεις του στον κόσμο και έτσι νιώθει να υποκύπτει από το βάρος των ευθυνών που ανέλαβε από τοτε που έκανε γνωστή την παρουσία του στον πλανήτη.
Σαν συνέχεια του Man of Steel το πορτρέτο του Σούπερμαν είναι απόλυτα ταιριαστό και πιο κοντά στην πραγματικότητα αν υποθέσουμε ότι ένα τέτοιο πλάσμα ζούσε ανάμεσά μας. Ναι, δεν είναι ο χαμογελαστός Σούπερμαν που τα κάνει όλα τέλεια με ένα χαμόγελο στα χείλη του. Παρ’ όλο που παρουσιάζεται σαν θεός, αυτή η εκδοχή του είναι η πιο ανθρώπινη που έχουμε δει. Είναι ένας άνθρωπος που βασανίζεται από τις εμπειρίες του και από το μέγεθος της δύναμής του χωρίς να ξέρει αν αξίζει πραγματικά να προστατεύει τον πλανήτη. Και βλέπουμε ότι ενώ οι πράξεις του είναι σωτηρίες για μερικούς ανθρώπους, για άλλους είναι καταστροφικές με αποτέλεσμα ο κόσμος να διχάζεται ως προς το πρόσωπό του. Αναμφίβολα μια πολύ πιο ενδιαφέρουσα προσέγγιση σε σχέση με τον (κλασσικό μεν, ξεπερασμένο δε) Σούπερμαν του Christopher Reeve.
Ο Batman σκοτώνει
Αυτό μάλλον είναι το πιο υποκριτικό επιχείρημα γι αυτή την ταινία. Ναι ο Μπάτμαν σκοτώνει. Το είχε αναφέρει πολλές φορές ο Snyder ότι ο Μπάτμαν του θα βασιζόταν στον Μπάτμαν του Frank Miller, δηλαδή στον πιο βίαιο Μπάτμαν που έχει αποτυπωθεί σε κόμικ. Ο Μπρους Γουέιν είναι μεγάλος σε ηλικία, καταπονημένος και ψυχολογικά καταρρακωμένος. Η εμφάνιση του Σούπερμαν ενισχύει αυτή την κατάσταση κάνοντας τον ακόμα πιο σκληρό και αμείλικτο προκειμενου να εξαφανίσει την εξωγήινη απειλή. Στην ταινία βλέπουμε σε αρκετές σκηνές και συγκεκριμένα στην εισαγωγή της όπου βλέπουμε τον Μπρους Γουέιν να τρέχει ηρωικά προς τα συντρίμμια του ουρανοξύστη του. Μέσα στο χάος κοιτάει στον ουρανό και βλέπει 2 ιπτάμενες φιγούρες να φέρνουν την καταστροφή στο πέρασμά τους. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση για να καταλάβει κανείς γιατί ο Μπάτμαν θέλει να σκοτώσει τον Σούπερμαν.
Η τολμηρή απόφαση για την απεικόνιση ενός πιο βίαιου Σκοτεινού Ιππότη στέκει τέλεια στο αφηγηματικό πλαίσιο που στήνει ο Snyder. Ο Batman ως άνθρωπος έχει όλα τα ελαττώματα που βασανίζουν την ανθρώπινη φύση. Πρόκειται για έναν υπερήρωα, ο οποίος ξεκίνησε με όλες τις καλές προθέσεις για να εκπέσει στην πορεία από τα γεγόνοτα που στιγμάτισαν την υπερηρωική του καριέρα. Γι αυτό βλέπουμε την στολή του Robin, παραπέμποντας στον θάνατό του από τον Τζόκερ, γι αυτό στιγματίζει τους εγκληματίες πριν τους στείλει στην φυλακή. Η εμφάνιση του Superman είναι ο καταλύτης που τον σπρώχνει στο σκοτάδι. Από εκεί και ύστερα ο Bruce Wayne γίνεται ένας απόλυτος μηδενιστής, ξεχνάει τις αξίες του και ποτισμένος από τον θυμό και την θλίψη, χάνει το ενδιαφέρον του για την ανθρώπινη ζωή. Με το να βγάλει τον Superman από την μέση δεν πιστεύει ότι θα σώσει την ανθρωπότητα αλλά θα έχει εξαλείψει την μεγαλύτερη απειλή της. Μέσα στον μηδενισμό που τον έχει καταβάλλει, προβλέπει ότι ένα ον με τέτοια δύναμη στην πορεία θα διαφθαρεί και οι καλές προθέσεις θα αντικατασταθούν από την επιβολή μίας δικτατορικής εξουσίας. Γι αυτό και μόνο οφείλει να τον καταστρέψει.
Οπότε λοιπόν το γεγονός ότι ο Batman σκοτώνει δικαιολογείται ξεκάθαρα μέσα στην ταινία και δίνει μία νέα διάσταση στον χαρακτήρα, την οποία δεν είχαμε ξαναδεί στον κινηματογράφο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Batman του Ben Affleck ήταν από τα καλύτερα στοιχεία της ταινίας, πράγμα που παραδέχτηκαν ακόμα αυτοί που την μίσησαν.
Martha
Πότε άλλοτε η ανάφορα ενός γυναικείου ονόματος δεν προκάλεσε τέτοιο διχασμό. Στο τέλος της συναρπαστικής μάχης μεταξύ των δύο υπερηρώων, ο Μπάτμαν έχει νικήσει κατά κράτος τον Σούπερμαν και είναι έτοιμος να του ρίξει την χαριστική βολή με μία λόγχη από κρυπτονίτη. Ο Σούπερμαν εξουθενωμένος αναφέρει το όνομα της μητέρας του, την οποία έχει απαγάγει ο Λεξ Λούθορ και παρακαλάει τον Μπάτμαν να την σώσει, έχοντας αποδεχτεί την ήττα του και τον επικείμενο θάνατό του από τον Σκοτεινό Ιππότη. Στο άκουσμα του ονόματος ”Μάρθα” ο Μπάτμαν υποχωρεί και πετάει την λογχή μακριά.
Η συγκεκριμένη σκηνή θεωρείται πλέον ένα αστείο του Ίντερνετ και ξένισε ακόμα και οπαδούς της ταινίας. Πολλοί το θεώρησαν φθηνό σεναριακό κόλπο και άλλοι μία χαζή σκηνή χωρίς κανένα απολύτως νόημα. Είναι όμως έτσι;
Όπως αναφέρθηκε πριν, ο Μπάτμαν έχει χάσει την ανθρωπιά του. Μοναδικός του σκοπός είναι να αφανίσει την απειλή του Σούπερμαν και γι αυτό τον λόγο μετατρέπεται σε μια φονική μηχανή χωρίς ενδοιασμούς. Δεν βλέπει τον Σούπερμαν σαν άνθρωπο παρά μόνο σαν ένα υπεράνθρωπο ον που έχει την δύναμη να καταστρέψει ολόκληρο τον πλανήτη. Η αναφορά της Μάρθα του θύμισε την χαμένη ανθρωπιά του, τον λόγο που επέλεξε να γίνει ο Μπάτμαν και ταυτόχρονα μέσα σε αυτό το παντοδύναμο ον είδε έναν άνθρωπο που δεν τον νοιάζει να πεθάνει, απλά θέλει να σωθεί η μητέρα του, η οποία τυγχάνει να μοιράζεται το ίδιο όνομα με την δολοφονημένη άδικα δικιά του.
Η ιδέα βασίστηκε στο γεγονός ότι οι μητέρες των δύο υπερηρώων έχουν το ίδιο όνομα κάτι που οι comic book fans δεν είχαμε δώσει ποτέ ιδιαίτερο βάρος. Και ναι, είναι ένας πολύ καλός λόγος για τον Μπάτμαν να μην σκοτώσει τον Σούπερμαν. Γι αυτό τον λόγο είδαμε ξανά την δολοφονία των γονιών του Μπρους Γουέιν. Μόνο έτσι θα μπορούσαν να έρθουν κοντά, να κατανοήσουν ο ένας τον άλλο και να καταλάβουν ότι στέκονται στο ίδιο πλευρό.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι η κακή διαχείριση της ιδέας. Μετά από αυτή την σκηνή γίνονται ξαφνικά φιλοί λες και δεν ήθελαν να σκοτώσουν ο ένας τον άλλο μόλις πριν 5 λεπτά. Ενώ ήταν ενδιαφέρουσα αυτή η τροπή, από αυτό το σημείο και ύστερα ο Snyder το παρατάει και προχωράει στον πρώτο ουσιαστικο σχηματισμό της Justice League, αποφεύγωντας να εμβαθύνει λίγο παραπάνω στο δέσιμο των βασικών του χαρακτήρων.
Φορτωμένο σενάριο, κακό μοντάζ
Αυτή είναι ίσως η πιο δικαιολογημένη κριτική. Το BvS έπρεπε να είναι συνέχεια του Man of Steel, reboot του Μπάτμαν, εισαγωγή της Wonder Woman και να χτίσει την Justice League και το υπόλοιπου κινηματογραφικό σύμπαν της DC. Στην προσπαθεια να είναι όλα αυτά και επίσης μια πιο βαθιά ταινία σε σχέση με τις υπόλοιπες του είδους, το τελικό αποτέλεσμα δείχνει μια ταινία με καλές βάσεις αλλά που στη συνέχεια χάνει τον προσανατολισμό της. Η Warner και η DC πάνω στην βιασύνη τους να προλάβουν την Marvel, θέλουν να κερδισουν χρόνο χτίζοντας μέσα σε μια ταινια ένα ολόκληρο σύμπαν, αντί να χρησιμοποιήσουν αυτές τις ιδέες υπομονετικά μέσα από μεμονωμένες ταινίες.
Το μοντάζ σηκώνει αλλή συζήτηση και ο Zack Snyder σίγουρα δεν ευθύνεται γι αυτο. Η κόπια της ταινίας που προβλήθηκε στους κινηματογράφους είναι όντως κακομονταρισμένη. Το αρχικό όραμα του Snyder είναι μια τρίωρη ταινία και αυτό μάλλον δεν έβρισκε σύμφωνους τους παραγωγούς με αποτέλεσμα η ταινία να κοπεί άτσαλα και αρκετός κόσμος να μην καταλαβαίνει τι γίνεται, δικαιολογημένα. Όπως και στο Watchmen, έτσι και στο BvS η Ultimate Edition δείχνει ποιο ήταν το αρχικό όραμα και όσα σεναριακά κενά υπήρχαν φαίνονται πιο σουλουπωμένα στην μετέπειτα. σαφώς ανώτερη έκδοση.
Επίλογος
Σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να πούμε ότι το BvS ήταν αριστούργημα. Ήταν παραφορτωμένο , προσπάθησε ανεπιτυχώς να μπει στα μονοπάτια του Νόλαν ενώ ήταν αχρείαστο και προωθήθηκε με τέτοιες φιλοδοξίες που ήταν σχεδόν ακατόρθωτο να καλυφθόύν, πόσο δε να ξεπεραστούν. Σε μια εποχή όμως που η Marvel έχει επιβάλλει την δικιά της γραμμή στις υπερηρωικές ταινίες και με όλες σχεδόν τις ταινίες της να επιδοκιμάζονται, χωρίς να είναι κάτι το ιδιαίτερο, το BvS κατορθώνει να ξεχωρίσει, να τολμήσει να πάρει ρίσκα και να προσπαθεί πέρα από προϊον να έχει ένα ειδικό βάρος σαν ταινία. Αυτό και μόνο την κάνει ανώτερη από τις περισσότερες ταινίες της Marvel και ένα αξιοπρεπέστατο μπλοκμπάστερ.
