Πριν τον Δράκουλα υπήρχε η… «Carmilla»

0

Η πρωταγωνίστρια του βιβλίου, Laura, θυμάται που ήταν έξι ετών και ετοιμαζόταν να κοιμηθεί όταν την επισκέφθηκε μια νεαρή γυναίκα… Δεκατρία χρόνια μετά, ο πατέρας της Laura λαμβάνει μια επιστολή από τον φίλο του, τον Στρατηγό Spielsdorf, ο οποίος αναφέρει πως η κηδευομενομένη του, η Bertha, πέθανε και αφήνει να εννοηθεί πως δολοφονήθηκε από κάποιο τέρας.

Η Carmilla γράφτηκε από τον ιρλανδό συγγραφέα, Joseph Sheridan Le Fanu, το 1872 και έμελλε να αποτελέσει μεγάλη πηγή έμπνευσης του Bram Stoker στη συγγραφή του Δράκουλα. Αποτελούσε μέρος συλλογής ιστοριών με τον τίτλο In a Glass Darkly. Είναι η μοναδική ιστορία της συλλογής που αφορά βρυκόλακα και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα έργα της βαμπιρικής λογοτεχνίας. Θεωρείται πως ο Le Fanu εμπνεύστηκε από το ποίημα Christabel (1816) του Samuel Taylor Coleridge καθώς οι δύο χαρακτήρες (Carmilla και Geraldine) έχουν σημαντικές ομοιότητες. Το δίτομο έργο «Διατριβές πάνω στις οπτασίες αγγέλων δαιμόνων και φαντασμάτων, και σχετικά με τους βρικόλακες της Ουγγαρίας, της Βοημίας, της Μοραβίας και της Σιλεσίας» του Antoine Augustin Calmet, Βενεδικτίνου μοναχού του 18ου αιώνα και διακεκριμένου λόγιου, αποτέλεσε σημαντική πηγή για το γράψιμο της ιστορίας μαζί με άλλα ανάλογα συγγράμματα της εποχής.

Στην ιστορία της Carmilla η πόση αίματος βρίθει σκοτεινής σεξουαλικότητας σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι στον Δράκουλα. Υπονοείται έντονα πως η Carmilla δεν απολαμβάνει απλά σε οργασμικό βαθμό την πόση αυτή αλλά έλκεται ερωτικά από τη Laura. Η εξερεύνηση της λεσβιακής έλξης δεν είναι σε καμία περίπτωση «κραυγαλέα» ή ξεκάθαρη αλλά δεν είναι ούτε κεκαλυμμένη σε βαθμό που να μην γίνεται κατανοητή από τον μέσο αναγνώστη. Γι’αυτόν τον λόγο η ιστορία θεωρήθηκε ιδιαίτερα «σκανδαλώδης» την εποχή που κυκλοφόρησε.

Υπάρχουν και άλλα μοτίβα που μπορούμε να δούμε στην ιστορία όπως το αίσθημα αντι-αριστοκρατίας, ειδικά αν σκεφτούμε τον τρόπο που συμπεριφέρεται η Carmilla και πώς καταλήγει στην ιστορία. Επίσης, βλέπουμε την Carmilla να αψηφά κάθε όψη της πατριαρχίας. Είναι μια γυναίκα με εξουσία. Δεν την ενδιαφέρουν οι τίτλοι, η καταγωγή, η όποια κληρονομιά. Η σεξουαλικότητά της είναι αχαλίνωτη και δεν πρόκειται να καταλήξει σε γάμο, παιδιά και διαιώνιση του οικογενειακού της δέντρου. Παίρνει τα υποτιθέμενα θετικά της πατριαρχίας και τα αντιστρέφει δείχνοντας πως ο ιπποτισμός, η επιτήρηση (επίβλεψη) και ο έλεγχος είναι πράγματα που είναι είτε απόλυτα ατελέσφορα είτε εύκολα εκμεταλλεύσιμα. Η Carmilla αποτελεί «απειλή» για τον πατριαρχικό, ετεροσεξουαλικό Βικτωριανό κόσμο στον οποίο διαδραματίζεται η ιστορία αλλά αναπαριστά και ανησυχητική λύση των δεσμών του εαυτού και της ατομικότητας όταν δηλώνει εκστασιασμένη πως αυτή και η Laura είναι «ένα» και ζουν η μία μέσα στην άλλη. Πράγματι, ο βαμπιρισμός είναι η πόση αίματος ενός άλλου ατόμου ενώ ταυτόχρονα μετατρέπει αυτό το άλλο άτομο στο ίδιο πλάσμα. Και κάτι τέτοιο δεν γίνεται ανεκτό στη Βικτωριανή κοινωνία που προσκολλάται εμμονικά στο αμετάβλητο του εαυτού της και καταστρέφει οτιδήποτε ξεχωρίζει.

Ταυτόχρονα, η Laura είναι μια μοναχική νεαρή γυναίκα και της λείπει η μητρική σχέση. Πολλοί ακαδημαϊκοί βλέπουν και μια υπόνοια μητρότητας στη σχέση των δύο γυναικών που εξηγεί ίσως την άμεση έλξη και μηδενική αντίσταση από την πλευρά της Laura. Σίγουρα όμως, δεδομένης της καταγωγής της Carmilla, εμείς καταλαβαίνουμε πως το δέντρο είναι δηλητηριασμένο και έτσι η Laura πρέπει να σωθεί από αυτήν την τοξική μητρική φιγούρα.

Ανεξάρτητα από το status της Carmilla ως βρυκόλακας, είναι μια δυνατή γυναικεία φιγούρα που δημιουργεί δεσμούς με άλλες γυναίκες. Αυτές οι γυναίκες δεν χρειάζονται τους άντρες. Δεν τους χρειάζονται για σεξ, για συντροφικότητα, για βοήθεια, για επιβεβαίωση. Στις σχέσεις αυτές σημασία έχει η ευχαρίστηση, και μια τέτοια «ανταλλαγή» είναι λυτρωτική. Σε τέτοιες σχέσεις διατηρούνται η επιθυμία, η αυτονομία και η ελευθερία ενώ ο πατριαρχικός έλεγχος παραλείπεται.

Στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας, οι άντρες είναι «άτυχοι». Δεν μπορούν να καταλάβουν τι συμβαίνει κάτω από τη μύτη τους, στο ίδιο τους το σπίτι, ούτε και πώς να το σταματήσουν. Συμβουλεύονται (άντρες) γιατρούς οι οποίοι δεν μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά και μένουν σε γενικόλογα και υποθέσεις χωρίς την παραμικρή κατανόηση όσον αφορά τη σεξουαλική συμπεριφορά των εξαρτώμενων από αυτούς κοριτσιών. Δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις γυναίκες αυτές όπως συνηθίζεται στην πατριαρχία διότι αυτές οι γυναίκες έχουν συνάψει ομοφυλοφιλικές συμμαχίες και δεν είναι πια τα αγαθά που θα ανταλλαχθούν σε έναν πατριαρχικό, καπιταλιστικό κόσμο. Οι άντρες αυτοί υποδέχονται την απειλή μέσα στα σπίτια τους γιατί πείθονται από την ομορφιά και τον στερεοτυπικό ιπποτισμό και τη μεγαλοψυχία του φύλου τους. Δεν είναι να απορούμε που όταν καταφέρνουν να επιβάλλουν την εξουσία τους, υπερβάλλουν εαυτόν.

Στην ποπ κουλτούρα η Carmilla έχει εμφανιστεί σε βιβλία, σε comics, σε ταινίες, στη μουσική, σε όπερα, σε περιοδικό, στο ραδιόφωνο, στο θέατρο, στην τηλεόραση, σε web series, σε βιντεοπαιχνίδια. Προσωπικά, μέχρι σήμερα, παρά τις πάμπολες εμφανίσεις της σε όλα τα προαναφερθέντα μέσα, δεν έχω βρει κάποια μεταφορά της που να με έχει ικανοποιήσει!

Δεδομένης της σημασίας της Carmilla, η οποία επηρέασε όλο το σύγχρονο βαμπιρικό αφήγημα, είναι πραγματικά κρίμα που το γνωρίζουν μόνο οι «φανατικοί» λάτρεις του είδους και δεν χαίρει μεγαλύτερης αναγνώρισης όπως ο Δράκουλας.