10 δυστοπικά κόμιξ για να διαβάσετε τώρα που κλειστήκατε σπίτι

Κατά πολλούς, ένα από καλύτερα κόμικ που έχουν γραφτεί και σχεδιαστεί ποτέ, το «Y: The Last Man» αφηγείται την ιστορία μιας Γης όπου μόνο γυναίκες είναι ζωντανές: ένας μυστήριος ιός έχει σκοτώσει ταυτόχρονα κάθε άντρα -για την ακρίβεια, κάθε αρσενικού φύλου ύπαρξη- που υπήρχε στον πλανήτη. Εκτός από έναν: ο Γιορίκ Μπράουν και ο πίθηκος του, Ampersand φαίνεται πως είναι οι μοναδικοί αρσενικοί επιζώντες σε αυτή τη νέα, δυστοπική πραγματικότητα. Ο Γιόρικ θα ξεκινήσει ένα μεγάλο ταξίδι μέχρι την… άλλη άκρη του κόσμου προκειμένου να συναντήσει την πρώην του και να προσπαθήσει να τα ξαναβρεί μαζί της αλλά στο μεσοδιάστημα έχει να αντιμετωπίσει ορισμένες επικίνδυνες γυναικείες οργανώσεις, εκ των οποίων άλλες θέλουν να τον σκοτώσουν και άλλες να τον φυλακίσουν για να τον πουλήσουν! Και ταυτόχρονα πρέπει και να συνεργαστεί με μια μυστήρια πράκτορα, με την οποία μοιράζεται μια κοινή απορία: γιατί είναι ο μοναδικός άντρας που επιβίωσε; Μοιάζει κωμικό σε επίπεδο πλοκής αλλά είναι αληθινά σκοτεινό.

Δεν είναι ακριβώς υπερήρωας αλλά είναι κάτι σαν υπερήρωας: είναι η δυστοπική και ταυτόχρονα, πέρα για πέρα ρεαλιστική εκδοχή ενός προστάτη του νόμου. Η δυστοπία άλλωστε εμπεριέχει δομικά την έννοια του αυταρχισμού και των ολοκληρωτικών καθεστώτων και η Mega-City One, μια μεγάλη φουτουριστική πόλη γεμάτη έγκλημα αλλά και αυταρχισμό, είναι ο ορισμός της δυστοπικής πόλης. Ο Δικαστής Ντρεντ, ο πιο διάσημος από το σώμα των δικαστών που έχουν την εξουσία να περιπολούν τους δρόμους, να συλλαμβάνουν, να καταδικάζουν και να εκτελούν τους παραβάτες, είναι o κεντρικός πρωταγωνιστής ενός από τα πιο μακροχρόνια comic run και αν θέλει κανείς να μπει σε μουντ δυστοπίας, υπάρχουν άπειρες ιστορίες του Ντρεντ για να διαβάσει. Θα προτείναμε πάντως, για να μην χαθεί η μπάλα, τα graphic novel της 2000 AD, που κυκλοφόρησαν στα 00s.

Πολύ συχνός καμβάς για δυστοπικές ιστορίες η πιθανότητα μιας πυρηνικής καταστροφής και το «Akira» είναι μια πολύ χαρακτηριστική περίπτωση αυτής της τάσης. Η προσωπική ιστορία δυο φίλων, ο ένας εκ των οποίων κουβαλάει ορισμένες ανεξερεύνητες, πολύτιμες και -το κυριότερο- επικίνδυνες δυνάμεις, λαμβάνει χώρα σε ένα Τόκιο που έχει οικοδομηθεί από την αρχή μετά την ισοπέδωσή του στα πλαίσια του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου. Όμως παρά την τεχνολογική εξέλιξη που το διέπει, στους δρόμους γίνεται ο κακός χαμός: βία, διαφθορά, άπειρος κυβερνητικός έλεγχος, στρατοκρατούμενη ατμόσφαιρα, αντάρτικες ομάδες, ο ορισμός της δυστοπίας. Για το ομώνυμο anime τα έχουμε πει αναλυτικά εδώ, οι οπαδοί του «Akira» πάντως θα είναι αιωνίως διχασμένοι για το αν είναι καλύτερη η ταινία ή το manga, που ξεκίνησε να τρέχει λίγα χρόνια πριν και ολοκληρώθηκε λίγα χρόνια μετά το φιλμικό αδερφάκι του.

Το άτυπο αντίπαλο δέος του «Akira» -σχεδόν «συνομήλικα», δυστοπικά manga που έσπασαν τα σύνορα της χώρας τους- αλλά με μια ξεκάθαρη cyberpunk αισθητική να το καθορίζει, το «Ghost in the Shell», η ιστορία της Μοτόκο Κουσανάγκι, μιας κάποτε ανθρώπινης αλλά πλέον κατά βάση cyborg ύπαρξης, στην δυστοπική Ιαπωνία του ολοκληρωτικού ελέγχου και της απόλυτης τεχνολογικής έξαρσης, είναι ένα manga ευαγγέλιο για τους φανατικούς του cyberpunk. Kαι απόλυτα δικαιολογημένα – τόσα καμμένα εγκεφαλικά κύτταρα μόνο ο «Νευρομάντης» είχε προκαλέσει.

Πόσο εφιαλτικό, δυστοπικό σενάριο θα ήταν σε έναν κόσμο υπερηρώων να επικρατήσουν οι supervillains; Αυτό ακριβώς συμβαίνει σε αυτή την εναλλακτική πραγματικότητα του σύμπαντος των X-Men, που θυμίζει το παρελθόν (και συγκεκριμένα την αμερικάνικη Άγρια Δύση) αλλά πρόκειται για το μέλλον. Ένα μέλλον ερημικό, όπου όλος ο πλανήτης έχει γίνει μια απέραντη αποικία των villains της Marvel, o Red Scull είναι πρόεδρος των ΗΠΑ και κάθε περιοχή ηγεμονεύεται από έναν κακό. Ο γερασμένος Λόγκαν -πάλαι ποτέ Wolverine- προσπαθεί να προσαρμοστεί ως οικογενειάρχης σε αυτή τη νέα κατάσταση αλλά άντε να μείνεις μακριά από τις περιπέτειες όταν το alter ego σου είναι ο Wolverine…

Διαστροφική ιστορία (μόλις 60 τευχών…) από το διαστροφικό μυαλό του Γουόρεν Έλις, το «Transmetropolitan» είναι σατιρικό cyberpunk στα καλύτερά του και σούπερ ανάγνωσμα αν έχεις χρόνο μπροστά σου. Πρόκειται για τις περιπέτειες του δημοσιογράφου Spider Jerusalem, ενός ιδιοφυούς και τιγκαρισμένου στα ηλεκτρονικά ναρκωτικά τύπου, μια φουτουριστική εκδοχή του Χάντερ Τόμσον, ο οποίος γουστάρει να τα βάζει με την εξουσία για χόμπι. Η πόλη στην οποία κινείται, πέρα από την cyberpunk αισθητική της, διακατέχεται από τους απόλυτους δυστοπικούς κανόνες: ακραίες ταξικές διαφορές, φανερή διοίκηση του κόσμου από τις πολυεθνικές, ανοικτός περιορισμός των εκλογών σε μια ανούσια παράδοση από τις εποχές της δημοκρατίας και κυρίως, μια ελεύθερη αγορά στην οποία επιτρέπονται σχεδόν τα πάντα (η παιδική πορνεία, ο ναζισμός, τα ναρκωτικά). Μια σατιρική απεικόνιση των ΗΠΑ, ο ορισμός του δυστοπικού Sci Fi.

Ένα μεγάλο όνειρο είχε ο Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι: να γυρίσει μια εξάωρη ταινία βασισμένη στο «Dune» του Φρανκ Χέμπερτ. Και αφού δεν τα κατάφερε αφήνοντας μας με ένα από τα μεγαλύτερα κινηματογραφικά «what if?», αποφάσισε να δημιουργήσει ένα Sci Fi κόμικ αντίστοιχων διαστάσεων. Και σε συνεργασία με τον Moebius τα κατάφερε: το «The Incal» είναι μια ιστορία που εξελίσσεται στο μακρινό μέλλον, ένα δυστοπικό μέλλον όπου το ταξικό χάος ανάμεσα στις ανώτερες και τις κατώτερες ομάδες έχει βαθύνει απίστευτα. Αυτό που κάνει ωστόσο ασύλληπτα γοητευτική τη δυστοπία του Γιοντορόφσκι είναι οι απίστευτες κοινωνικές ομάδες που στοιβάζονται στο εσωτερικό αυτής της κοινωνίας. Ο Τζον Ντιφούλ, ένας ντετέκτιβ τελευταίας κατηγορίας, θα γίνει κάτοχος του Ίνσταλ, ενός κρυστάλλου με κοσμικές ιδιότητες. Μόνο που το Ίνσταλ το θέλουν μπόλικες σέχτες που κατοικούν σε αυτόν τον τρελό και παλαβό κόσμο: κυβερνομπάτσοι, τεχνοπαπάδες, λυκάνθρωποι, κάτι περίεργοι εξωγήινοι με φτερά, κάτι παλαβοί επαναστάτες – και το κυνηγητό αρχίζει. Διότι τι αξίζει μια δυστοπία χωρίς τις εξωπραγματικές κοινωνικές φυλές της;

Στο Παρίσι του μέλλοντος, κάτω από το ανοιχτά δικτατορικό -εδώ και δεκαετίες- καθεστώς του, συνυπάρχουν άνθρωποι, ανθρωποειδή, εξωγήινοι και κάτι ανατριχιαστικά πλάσματα που θυμίζουν αγγελάκια αλλά κανείς δεν ξέρει από που έχουν προέλθει. Μια πυραμίδα-διαστημόπλοιο στην οποία κατοικούν οι Αιγύπτιοι Θεοί κάνει στάση πάνω από την πόλη μέχρι να γεμίσει καύσιμα και να φύγει εκ νέου. Η παρουσία της εκεί και η επαφή των θνητών που κατοικούν στο βρώμικο Παρίσι με τους ζωόμορφους και αθάνατους Θεούς της πυραμίδας που έχει αράξει στον ουρανό της πόλης, καθορίζει την καθημερινότητα. Μέχρι που ο Χόρους, ένας από τους Θεούς, θα μπει στο σώμα του Νικοπόλ, ενός αντιστασιακού φυλακισμένου, με σκοπό να υλοποιήσει μια συνωμοσία εναντίον των υπολοίπων Θεών και να γίνει -μέσω του ξενιστή Νικοπόλ- ο νέος κυβερνήτης του Παρισίου. Ιδιόμορφο Sci-Fi, σοβαροφανές, επιβλητικό και καταπληκτικά ατμοσφαιρικό στη μορφή αλλά απόλυτα σατιρικό και γεμάτο ειρωνία στο περιεχόμενο, η λεγόμενη «Τριλογία του Νικοπόλ» του Ένκι Μπιλάλ, συναποτελούμενη από τα graphic novel «Η Γιορτή των Αθανάτων», «Γυναίκα Παγίδα» και «Ισημερινό Ψύχος», είναι μια πολυεπίπεδη πολιτική αλληλογορία, ό,τι πρέπει για αυτές τις μέρες…

Βρισκόμαστε στις ΗΠΑ των 80s αλλά σε μια εναλλακτική εκδοχή τους: ο Νίξον κυβερνά ακόμα, οι Αμερικάνοι βγήκαν νικητές από τον πόλεμο του Βιετνάμ, στους δρόμους οι διαδηλωτές καταστέλλονται με δολοφονικό τρόπο από την κυβέρνηση και ο πυρηνικός πόλεμος ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Σοβιετική Ένωση πλησιάζει πολύ απειλητικά. Μέσα σε όλη αυτή τη δυστοπική πραγματικότητα, ένας αποσυρμένος υπερήρωας θα δολοφονηθεί μυστηριωδώς και οι «Watchmen», μια παλιά ομάδα υπερηρώων που διαλύθηκε όταν η κυβέρνηση παρανομοποίησε την υπερηρωική δράση, θα επανενωθούν για να λύσουν το μυστήριο. Τι να πει κανείς για το αριστούργημα του Άλαν Μουρ; Χιλιοειπωμένα λόγια αλλά ας ξαναειπωθούν: το πιο εμβληματικό υπερηρωικό graphic novel που γράφτηκε ποτέ, μια βαθιά αναρχική μελέτη πάνω στο δομικό συσχετισμό της έννοιας του αυτόκλητου εκδικητή με την εξουσία -ακόμα και αν θεωρητικά βρίσκονται σε αντίθεση- και ένα must read ανάγνωσμα (όχι μόνο αλλά ειδικά) για τις δυστοπικές μας μέρες. Το ερώτημα «Who Watches the Watchmen?» ποτέ δεν υπήρξε πιο επίκαιρο.

Στο δυστοπικό μέλλον του «V for Vendetta», η βρετανική κοινωνία έχει παρακμάσει: οι συνεχόμενοι εθνικιστικοί της πόλεμοι, αφού την γονάτισαν οικονομικά, εν τέλει την υποδούλωσαν και εσωτερικά κάτω από την μπότα του φασισμού. Η επιτήρηση και ο συνεχόμενος έλεγχος έχουν εδραιωθεί σε ανατριχιαστικό βαθμό, η εξαθλίωση είναι ασύλληπτα μαζική και ταυτόχρονα, αντιστρόφως ανάλογη της τεχνολογικής εξέλιξης, οι μπάτσοι στους δρόμους σκοτώνουν χωρίς έλεγχο, οι gay άνθρωποι κυνηγιούνται με λύσσα ως υπαίτιοι της καταστροφής και κάθε μέρα, η ολοκληρωτική μιντιακή προπαγάνδα πείθει τους υπηκόους πως όλα αυτά γίνονται για το καλό τους. Μέχρι που ένας μασκοφόρος εκδικητής έρχεται για να απελευθερώσει την κοινωνία. Και αν στο κινηματογραφικό «V for Vendetta», που έκανε επαναστατική μόδα την μάσκα του κεντρικού ήρωα, η παρουσίαση αυτού του εκδικητή προσομοιάζει σε μια συμβατική υπερηρωική παρουσία, οι συμβολισμοί του graphic novel δεν αφήνουν περιθώρια για τέτοιες μεσσιανικές παρεξηγήσεις: ο V είναι ένα μυστήριο πλάσμα που πατάει με το ένα πόδι στο αληθινό και με το άλλο πόδι στο συμβολικό, όχι τόσο μια αληθινή παρουσία αλλά η προσωποποίηση μιας ιδέας. Μιας ιδέας που σαν φάντασμα πλανιέται πάνω από την υποδουλωμένη Βρετανία, μιας απελευθερωτικής, εξεγερσιακής ιδέας. Το αναρχικό αριστούργημα του Άλαν Μουρ, σκοτεινό σαν την κοινωνία που περιγράφει αλλά ταυτόχρονα, μέσω μιας καταπληκτικής ισορροπίας, φωτεινό σαν τις ιδέες του δημιουργού του, στέκει περήφανα στην κορυφή όλων των δυστοπικών, κόμικ ιστοριών.