Κακά τα ψέμματα: έχουμε μπουχτίσει από υπερηρωικές ταινίες. Και υπό άλλες συνθήκες, αυτό δεν θα μας πείραζε καθόλου. Υπό τις παρούσες συνθήκες όμως, η κατάσταση αυτή έχει αρχίσει να γίνεται πέρα για πέρα βαρετή. Κάθε υπερηρωική ταινία άλλωστε υπηρετεί ένα συγκεκριμένο και απελπιστικά αμετακίνητο μοτίβο. Με απλά λόγια, πόσες φορές θα δούμε την ίδια ταινία; Ή τέλος πάντων την παραλλαγή της ίδιας ταινίας;
Το trailer του «Joker» που έσκασε τις τελευταίες μέρες στην ιντερνετική μας καθημερινότητα ήταν δεδομένο πως θα προκαλέσει πανικό: μιλάμε για τον πιο διάσημο villain που έχει εμφανιστεί ποτέ στις σελίδες των κόμιξ και όταν ολόκληρος Γιοακίν Φίνιξ αναλαμβάνει τον ρόλο, το hype είναι δεδομένο. Όμως δεν είναι μόνο αυτά που κάνουν τόσο ελκυστική τη συγκεκριμένη ταινία. Είναι κυρίως, ότι -επιτέλους- ένα νέο στιλ στο gengre μοιάζει να εισάγεται.
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι αυτό που φαίνεται πως θέλει να κάνει το «Joker» μοιάζει να έχει να γίνει από την εποχή του «Batman» του Τιμ Μπάρτον – και αυτό ανεξάρτητα από το αν θα το κάνει καλά ή όχι. Η ταινία του Μπάρτον το 1989 αγνόησε επιδεικτικά όλα εκείνα τα στοιχεία που υποτίθεται πως «έπρεπε» να έχει μια ταινία του είδους (και που τα «Superman» του Ντόνερ είχαν τηρήσει ευλαβικά) και εισήγαγε αφενός αμιγώς ενήλικα και ρεαλιστικά στοιχεία (κάτι που αναβαθμίστηκε για τα καλά στο «Batman Returns» με αποτέλεσμα να τα πάρουν στο κρανίο οι παραγωγοί που τα παιδάκια είχαν πάψει να είναι το target group του franchise) και αφετέρου στοιχεία στην πλοκή που αγνοούσαν επιδεικτικά την πραγματικότητα των κόμιξ (τόσο το origin του Τζόκερ όσο και ο ελάχιστα μάτσο και περισσότερο κωμικός -μέχρι τότε- Μάικλ Κίτον στον βασικό ρόλο είχαν ξενίσει τα κολλημένα fanboys).
Τελικά, ο δρόμος του Μπάρτον, αν και έμοιαζε αιρετικός τότε, έγινε παράδειγμα προς μίμηση. Το «σκορτσεζικό» ύφος του «Joker» και το γεγονός ότι το πρώτο trailer μας προετοιμάζει για μια ταινία με ελάχιστη δράση είναι, για τα δεδομένα της εποχής, αντίστοιχα αιρετικό. Έχουμε να κάνουμε άραγε με την εισαγωγή σε μια νέα εποχή για το είδος; Ναι, το όνομα του κωμικού Τοντ Φίλιπς στην σκηνοθετική καρέκλα δεν ψήνει πολλούς για τέτοιες υπερβάσεις. Αλλά η ιστορία του είδους έχει δείξει πως την αλλάζουν εκείνοι που δεν μας ψήνουν…
Κοιτώντας και ξανακοιτώντας το trailer της πρώτης ταινίας με πρωταγωνιστή έναν villain αντί ενός υπερήρωα (τεχνικά βέβαια είναι η δεύτερη μετά το «Suicide Squad» αλλά οκ…) βγάζουμε και τα συμπεράσματά μας.
Να ποια είναι αυτά:
Το «Joker» δίνει μεγάλο βάρος στο ζήτημα των ψυχολογικών νόσων
Όπως, πολύ εύστοχα, αναφέρθηκε και σε ένα meme που κυκλοφορεί, αν ήθελες το 1989 να βρεις ένα πειστικό origin στον Τζόκερ τον πετούσες σε ένα μεγάλο βαρέλι με χημικά. Το 2019 τον πετάς απλά μέσα στην κοινωνία. Ο Άρθουρ (a.k.a. Τζόκερ) είναι ένας άνθρωπος με πολύ έντονα ψυχολογικά προβλήματα και ζει σε μια κοινωνία που όχι απλά δεν είναι βοηθητική προς αυτόν αλλά του τα ενισχύει.
Αυτό γίνεται κατανοητό από ολόκληρη τη λογική που διακατέχει το trailer. Η πρώτη ατάκα που ακούγεται άλλωστε προκύπτει όταν μια εργαζόμενη σε ένα κέντρο ψυχικής υγείας (όπως φαίνεται από το καρτελάκι που φοράει) ρωτά τον Άρθουρ αν χρειάζεται βοήθεια.
Σε ένα άλλο σημείο του trailer, o Άρθουρ γράφει τις σκέψεις του σε ένα τετράδιο (θα επανέλθουμε και αργότερα σε αυτό το στοιχείο…) και αν και στην επικεφαλίδα της σελίδας αναφέρεται η λέξη «Jokes» (προφανώς είναι κωμικός και προσπαθεί να σκεφτεί αστεία), η τελική σκέψη που αναφέρεται μόνο πλάκα δεν έχει: «το χειρότερο με το να έχεις μια ψυχική ασθένεια είναι πως οι άνθρωποι περιμένουν από εσένα να συμπεριφέρεσαι σαν να μην την έχεις»…
Ο «Ταξιτζής» είναι η βασική επιρροή του Τοντ Φίλιπς για αυτή την ταινία
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο σκηνοθέτης του «Joker» είχε ως βασικό του σύμβουλο για την ταινία τον Μάρτιν Σκορτσέζε: το φιλμ του μοιάζει να έχει ξεπηδήσει απευθείας από το σύμπαν του «Ταξιτζή», της ταινιάρας του 1976 με τον Ντε Νίρο. Τα πάντα εδώ φωνάζουν «Ταξιτζής»:
-Τα φίλτρα της εικόνας που δίνουν την εντύπωση πως η ταινία έχει γυριστεί κάπου στα 70s (αν και έχει ήδη ξεκαθαριστεί πως ο χρόνος εξέλιξης της πλοκής είναι τα 80s, το κινηματογραφικό της ύφος είναι μια ωδή στην ακριβώς προηγούμενη δεκαετία).
-Η κινηματογράφηση της πόλης γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να αναδεικνύεται η σαπίλα της.
-Το γεγονός ότι ο πρωταγωνιστής γράφει τις σκέψεις του σε ένα τετράδιο όπως έκανε και ο Ντε Νίρο στον «Ταξιτζή».
-Το ραντεβού σε ένα φαστφουντάδικο με μια γυναίκα για τον πρωταγωνιστή (ακριβώς όπως ίσχυε και για τον Ντε Νίρο…) και φυσικά…
-…το όπλο που κρατάει μέσα στο διαμέρισμά του ο Άρθουρ, το μέσο δηλαδή για την διάνυση των βασικών ορίων ανάμεσα στις επικίνδυνες σκέψεις και τις επικίνδυνες πράξεις.
Ο Άρθουρ φαίνεται πως αποκτά ψυχοσύνθεση εκδικητή και -όπως και ο πρωταγωνιστής του «Ταξιτζή»- μοιάζει να κάνει μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας και να φεύγει τρέχοντας κυνηγώντας τον οι μπάτσοι.
Η οικογένεια Γουέιν παίζει ρόλο στα τεκταινόμενα
Φαίνεται πως τα πάντα στο «Joker» εξελίσσονται πριν την εμφάνιση του Μπάτμαν στην Γκόθαμ Σίτι. Για την ακρίβεια, ο Μπρους Γουέιν πρέπει να είναι ακόμα μικρός καθώς ο πατέρας του, Τόμας εμφανίζεται σε κάποια στιγμή του trailer να κάνει δηλώσεις στην τηλεόραση. Ο Άρθουρ παρακολουθεί τον Τόμας Γουέιν ενώ μιλάει και μοιάζει να αποκτά μια εμμονή μαζί του.
Σε κάποια άλλη στιγμή του trailer, βλέπουμε το Wayne Hall, στο οποίο προβάλλεται η κλασική ταινία του Τσάρλι Τσάπλιν «Μοντέρνοι Καιροί» (άραγε ο Άρθουρ βρίσκεται στο σημείο επειδή παρακολουθεί τον Τόμας Γουέιν;).
Μεγάλη συζήτηση (και φυσικά άπειρες απορίες) έχει προκαλέσει η σκηνή στην οποία ο Άρθουρ βρίσκεται έξω την αυλή ενός (εμφανώς πολυτελούς) σπιτιού, επιχειρεί να διασκεδάσει έναν πιτσιρικά κάνοντας τον κλόουν και μάλιστα του βάζει ένα χαμόγελο στα χείλη…
Πρόκειται άραγε για τον μικρό Μπρους Γουέιν; Η επαφή τους έχει να κάνει με την εμμονή του Άρθουρ με τον πατέρα του μικρού; Άραγε το origin του Μπάτμαν, σε αυτή την εκδοχή, είναι συνυφασμένο με το origing του Τζόκερ όπως στην εκδοχή του Μπάρτον; Μήπως εδώ, η ύπαρξη των δυο αιώνιων ανταγωνιστών έχει πολύ πιο βαθιές ρίζες απ΄ότι έχουμε συνηθίσει μέχρι τώρα;
Ο Τζόκερ έχει Μommy Ιssues…
Φαίνεται πως σε αυτό το σύμπαν δεν είναι μόνο ο Μπάτμαν που έχει θέματα με τους γονείς του. Ο Άρθουρ είναι πολύ στενά συνδεδεμένος με την μητέρα του. Αλλόκοτα συνδεδεμένος θα λέγαμε αν αναλογιστεί κανείς πως δεν είναι τόσο συνηθισμένο να απολαμβάνει κανείς τόσο πολύ το να κάνει μπάνιο την μητέρα του…
Σε ένα άλλο σημείο του trailer ο Άρθουρ χορεύει με την μητέρα του και φαίνεται πως περνάνε ειλικρινά όμορφα. Είναι αδύνατο να μην γίνει ο συνειρμός: η σχέση αυτή ανάμεσα σε μητέρα και γιο θυμίζει εντυπωσιακά τη σχέση που είχε ο κεντρικός χαρακτήρας του «You were never really here» (μάλλον καθόλου τυχαία δηλαδή, πάλι ο Φίνιξ…) με την μητέρα του (σχέση που με τη σειρά της θυμίζει το «Ψυχώ» αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση).
Το Άρκαμ είναι ένα άρρωστο μέρος…
Το διάσημο άσυλο της Γκόθαμ Σίτι φαίνεται πως αποτελεί βασικό σκηνικό για ένα μεγάλο κομμάτι της ταινίας. Η απεικόνισή του δε μοιάζει να είναι ό,τι πιο ρεαλιστικό έχουμε δει στη μεγάλη οθόνη για το Άρκαμ: ένα ψυχρό και καταθλιπτικό κτίριο που και μόνο που το κοιτάς σε πιάνει η καρδιά σου.
Το σκηνικό δε που ο Άρθουρ βρίσκεται στο ίδιο ασανσέρ με έναν ασθενή που εμφανώς υποφέρει ενώ εκείνος κοιτάει απογοητευμένος στο κενό είναι ενισχυτικό της άρρωστης ατμόσφαιρας που διακατέχει το Άρκαμ.
Γιατί όμως ο Άρθουρ βρίσκεται εκεί; Δουλεύει εκεί; Πηγαίνει για να επισκεπτεί έναν δικό του άνθρωπο (την μητέρα του ίσως…); Μπαίνει οικειοθελώς σαν ασθενής; Θα δείξει…
Οι αναφορές σε ταινίες του Σκορτσέζε δίνουν και παίρνουν
Το γενικότερο feeling «Ταξιτζή» που αποπνέεται δεν είναι και η μοναδική αναφορά σε ταινία του Σκορτσέζε (και του Ντε Νίρο). Η σκηνή που βλέπουμε στο trailer να λαμβάνει χώρα σε ένα μαγαζί όπου γίνεται μια παράσταση stand up κόμεντι είναι μια ευθεία αναφορά στο «Οργισμένο Είδωλο» (για όποιον δεν θυμάται, ο χαρακτήρας του Ντε Νίρο στην εν λόγω ταινιάρα εργαζόταν και ως stand up κωμικός μετά τα χρυσά χρόνια του ως μποξέρ).
Δεν μπορεί κανείς επίσης να μην κάνει τη σύνδεση με το «King of comedy» (μια ακόμα συνεργασία των Σκορτσέζε-Ντε Νίρο δηλαδή) στο μοναδικό στιγμιότυπο που εμφανίζεται ο Ντε Νίρο στο trailer.
Γενικά, με τόσο Σκορτσέζε στην ατμόσφαιρα του «Joker» δεν θα μπορούσε, για λόγους αρχής, να λείπει ο Ντε Νίρο από το κάδρο…
